Прачытала кнігу Андрэй Горват “Дом”.
Як бы гэта расказаць без спойлераў?)
Па-першае, для мяне гэта лепшая ягоная кніга. Я падзяляю агульнае захапленне “Радзівам Прудок”, не надта мне зайшла “Прэм’ера”, а “Дом” не проста зайшоў, а ўбудаваўся ў мяне, у нейкія тыя пустоты, што выгрыз ува мне цяперашні час.
Па-другое, у Горвата зноў атрымалася, як у “Прудку”, вынайсці нейкі аптымальны, і разам з тым унікальны, мастацкі жанр для ўвасаблення гісторыі сям’і. От гэта проста бяда, скажу я вам: пасля “Дома” можна, канешне, пісаць сямейныя гісторыі, але калі захочаш зрабіць гэта ў найлепшай форме – атрымаецца як у Горвата. Гэтаксама пасля “Прудка” любыя спробы ў аптымальным жанры расказаць пра вясковае жыццё-быццё будуць непазбежна паўтараць “Радзіва”, пакуль не знойдзецца новая форма.
Дарэчы, ёсць у сучаснай літаратуры яшчэ адна прыўкрасная архіўная сямейная сага, “Сцебуракаў лёс” Усевалад Сьцебурака, цудоўная кніга, шыкоўна зробленая, і яна больш літасцівая да іншых: можна пісаць у тым жа ключы, і не будзеш выглядаць другасна. Перавага класічных форм.
Па-трэцяе, сам гістарычны матэрыял, датычны палаца Горватаў у Нароўлі, ахайна сабраны па мемуарах, газетных падшыўках і архівах, настолькі трапна адабраны і так удала скампанаваны, што не паспяваеш заблытацца ў сюжэтах і героях, што для такіх твораў – звычайная праблема.
І вось гэтая аўтарская інтанацыя. Сумная беларуская лірыка разгубленага моцнага чалавека, экзістэнцыйна стомленага, меланхалічнага, трошку пафаснага (як заўважыла некалі Сьвятлана Курс, пафас – прыкмета шчырасці), і важна – што праўдзівага, без позы.
А яшчэ, канешне, “Дом” выкшталцона выдадзены. Архіўныя і сучасныя фоты кожнае – сам па сабе асобны сюжэт. Ідэальна завярстана, кожная карцінка на сваім месцы, чытаеш-глядзіш, чытаеш-глядзіш, гойдаешся на гэтых хвалях, закалыхваешся.
Я ведаю, што першы наклад распрададзены ўжо. Але маю ўпэўненую надзею: гэтым летам усе змогуць набыць свой “Дом”.
Вельмі раю, вельмі.
Думаў, што крышку пачытаю – і працягну пазней, аднак не мог адарвацца, пакуль са слязамі на вачах не скончыў на досвітку.
Набывайце і чытайце кнігу “ДОМ” Анрэя Горвата! І вы адчуеце водары эпохаў, пачуеце гукі мінулага і сучаснага, станецеся саўдзельнікамі спляцення гісторыяў…
Даўно не чытаў настолькі шчырай кнігі! Пра што яна? Для мяне – пра любоў… да свайго кутка, да мовы, да прыгажосці, да сям’і, сваіх мараў… А яшчэ – гэта кніга пра пошук уласнага месца, дзе ты ўдома; а таксама – кніга неймавернага болю страты гэтага месца, нашага ДОМу і ДОМа.
Драматычная фабула гістарычных паўтарэнняў, калі, быццам на карцінах Вермеера, мы глядзім на рэчаіснасць, у якой гучаць галасы, праз якія падслухоўваем размовы герояў, чуем бразгат посуду, гукі разліваных напояў, іх пахі і колеры, слінкі цякуць ад “пабачаных” страваў. І – пагроза гэтай ідыліі тады ды цяпер. Аўтар пакідае нас з пытаннем, ці гэта канец гісторыі. Але і ён, і мы хочам, каб гісторыя працягвалася, каб ён парушыў драму лёсу і вярнуў сабе свой ДОМ, каб мы ўсе вярнулі той ДОМ.
Фантастычнае, рэальнае, рамантычнае, трагічнае і сапраўднае – у кнізе пра свет кожнага з нас. Лёгкі стыль, жывая мова, напружанне сюжэту, нібы проза Караткевіча. Гэта не проста хроніка аднаго роду, гэта ўрок беларускай гісторыі. І за такія кнігі трэба даваць галоўныя прэміі! Чаму? Бо яны не пішуцца дзеля прэміяў, а ёсць данінай памяці і выразам любові ды болю, крыкам зсярэдзіны.
Дзякуй, Спадар Андрэй Горват, за неверагодную рэч, у якой паказваеце сябе так адкрыта! Чытаць абавязкова!
Я напісаў кнігу пра нараўлянскі палац. Яна называецца “ДОМ”.
Кніга пісалася ў розныя гады, пачынаючы з 2021-га. Некалькі разоў я перарываў працу над ёй, думаючы, што яшчэ не гатовы расказаць гэту гісторыю – сваю і дома. Ці проста не хацеў ставіць кропку. А потым паставіў.
“Дом” – гэта не толькі тэкст, але і прыгожая рэч. Я стараўся зрабіць такую кнігу, якую хацелася б захоўваць.
Прэзентацыі, творчых сустрэч і інтэрв’ю не будзе. Аднак на наступным тыдні я прывязу “ДОМ” у Вільню, Беласток, Варшаву, Гданьск і Познань – буду везці адзін асобнік гаспадару палаца (дзядзі Эдзі), і па дарозе заеду ў гэтыя гарады. У пэўны дзень у пэўным месцы мы зможам пабачыцца, павітацца, пазнаёміцца, абняцца, перакінуцца некалькімі словамі, сфоткацца – я ваш. Летам, можа быць, я зраблю такія паездкі ў іншыя гарады, іншыя краіны.
Уся інфармацыя пра кнігу (і ўрывак з яе) ёсць на сайце. Гэта адзінае месца, дзе можна набыць “ДОМ”. Як гэта зрабіць з Беларусі, пакуль што я не маю адказу. Але адказ будзе.
Дзякуй за ўвагу.
Запрашаю dadomu.com
Андрэй Горват.
