А ў нас тут – кніга. Ці нават the Кніга. Увогуле, я зараз раскажу вам аб адным тэксце, за які вельмі трымала кулачкі. Таму што тэкст гэты з тых, якія мусяць быць, і ўсё тут.
Таму што не ўсім літаратурам шанцуе, і ў іх з’яўляецца такое вось яркае, выбітное эпічнае фэнтэзі на нацыянальным матэрыяле. Вось у ангельцаў ёсць спадар Прафесар з незабыўнай яго трылогіяй. У заходніх суседзяў – спадар Сапкоўскі з яго Ведзьмаком. А вось у рускай літаратуры няма пакуль нічога, што прэтэндавала б, таму што масіў “славяншчыны” занадта вялікі, і вылучыць нешта адно, што стала б на галаву вышэй за ўсіх, што магло б задаць пэўныя шаблоны іншым аўтарам – не, пакуль не бачыцца (калі камусьці бачыцца – вы мне раскажыце, я пачытаю і змяню ваша меркаванне, добра?) І ў беларускай літаратуры да нядаўняга часу не было – а цяпер вось здарылася: «Век людзей» Маргарыты Латышкевіч пабачыў свет у менскім выдавецтве «Тэхналогія».
Такая слаўненькая «цаглінка», амаль на 1000 старонак, і я не магу не замілоўвацца і не цешыцца, калі на яго гляджу, таму што… калісьці я бачыла, як расце гэта кніга, і абмяркоўвала з аўтарам персанажаў, і адчайна спрабавала злавіць спойлеры – што ж там далей будзе. А потым кніга пачала выходзіць у «Маладосці» – і здавалася вось-вось, зараз… і нарэшце кніга атрымала заслужанае. Таму што яна заслугоўвае быць вось у такой раскошнай вокладцы з не менш раскошнымі ілюстрацыямі. Заслугоўвае быць надрукаванай. І каб пра яе казалі, шмат і доўга – заслугоўвае.
Таму што ў нас тут натуральны раман-рака, рабяты. У яго свае вытокі (аповесці Маргарыты Латышкевіч, якія выйшлі раней, такія як «Над Вугерай дождж» і «Вершнікі на дарозе»). І павольна нясе свае хвалі кудысьці наўпрост праз час і праз чытача таксама. І сустракаецца ў гэтай рацэ ўсякае, таму што ў рацэ ж можна ўсё адшукаць, вы не ведалі?
Калі пералічыць гэта ў стылі тэгаў, як робяць на АТ, то, далібог, ніякіх тэгаў не хопіць, але я паспрабую: аўтарскі сусвет, беларуская міфалогія, скандынаўская міфалогія, магічны квэст, народ з-пад узгоркаў, сталенне героя, каларытныя персанажы, фантастычныя стварэнні (і дзе яны жывуць), пярэваратні, жорсткія бландзіны (прабачце, асабістае), Дзікае Паляванне, тонкі гумар, таямніцы мінулага… так, хопіць, пакуль я не захлынулася.
Але па сутнасці – дакладна. Тут у нас злосна верашчаць жудасныя кадукі, па следзе музыкі імчыць Дзікае Паляванне, эпоха людзей адчайна шчыміць тую эпоху, якая адыходзіць – магічную эпоху з яе белымі вянцамі каменных прошчаў, з ніадкуль паўстаюць Старыя Звяры, якія па-забіяцку аграбаюць ад паляўнічага з гаворачым імем Кашч і сярод гэтага – юнакі, два браты-двайняты, Донай і Вельс, з якіх… хто ведае, што атрымаецца, праўда? А яшчэ ў нас тут – любоўна пабудаваны аўтарскі свет, дэталізаваны і вельмі смачны, які сыходзіць каранямі і ў сярэднявечча, і ў беларускую міфалогію, і ў тую яе частку, якая звязана са скандынаўскімі міфамі таксама. Шалёна прыгожы і адначасова страшны, адухоўлены, жорсткі і напоўнены смуткам згасання.
І апісаны выдатнай беларускай мовай – яна тут таксама льецца ракой, пераліваецца, перакочваецца і раскрываецца ў бязмежжы.
Увогуле, гэта кніга, у якой беларуская літаратура мела патрэбу ой як доўга. І я вельмі радая за аўтара, вось. Але і за чытача я цешуся настолькі ж. І я абавязкова вярнуся да кнігі і разбяру яе з’едліва і занудліва, доўга і сумна. Але пакуль што я проста радуюся, яе перачытваючы.
Мой вердыкт: чытаць абавязкова.
(Пераклад з расейскай В. Г.
P. S. Канешне, гэта рэкламны, кампліментарны тэкст, хацелася б пачытаць менавіта той абяцаны – “з’едлівы і занудлівы”, каб мець больш дакладнае уяўленне пра кнігу. Пачакаем абяцанае, а пакуль – чытаем самі і робім свае вывады, прапусціўшы міма вушэй ацэнкі ў стыле “аж занадта”))
